Hoeveel vertrouwen geef jij je zelfrijdende auto?

Autorijden is best leuk. In elk geval op momenten dat er weinig verkeer is en je er zeker van bent geen spelbederver in de vorm van een vaste of mobiele flitser te ontmoeten. Begrijp me niet verkeerd, ik ben oud genoeg om te weten dat zonder snelheidscontroles het rijplezier snel kan ontaarden in ellende. Want inderdaad: negen op de tien verkeersongevallen zijn te wijten aan een menselijke fout. Dat kan zijn onaangepaste snelheid (wat niet hetzelfde is als snel rijden), of rijden onder invloed van alcohol of drugs (waar nooit een aanvaardbaar excuus voor geldt).

Door de chauffeur te vervangen door een automatische piloot zou dus heel wat menselijk leed voorkomen kunnen worden. Want computers maken geen fouten, ze voeren slechts gezagsgetrouw commando’s uit die de optelsom zijn van enerzijds een reeks observaties door radars en sensoren, en anderzijds van berekeningen en simulaties door een rekeneenheid in de wagen.
 

Razendsnelle evolutie
Geautomatiseerd rijden is de nieuwe hype. Auto’s zijn hét nieuwe platform voor technologische vernieuwing. Bij de Duitse onderdelenfabrikant Bosch – met 360.000 medewerkers in 150 landen een topper op het gebied van actieve en passieve hulp- en rijveiligheidssystemen – werken duizenden ingenieurs aan de ontwikkeling en verfijning van rijhulpsystemen. Op gezag van het Amerikaanse businessmagazine Forbes staan in de Verenigde Staten zo’n 1700 IT-bedrijven klaar om de automobielindustrie te infiltreren met disruptieve technologieën en zo in de voetsporen te treden van technologiereuzen zoals Apple en Google.

Het is enkel een kwestie van tijd, zo wordt gezegd, om op een efficiënte en veilige manier de diverse verschillende systemen met elkaar te laten samenwerken.

‘Zonder handen’ parkeren, dat kan al langer. Maar de auto van de toekomst kan nog veel meer. In de meeste prototypes van smart cars is het dashboard vervangen door een (aanraak)scherm en ook het stuurwiel ontbreekt, omdat de meeste handelingen geschieden via mondelinge instructies.

De Samsung Cockpit 2019, die begin dit jaar zijn wereldpremière vierde, bestaat uit meerdere schermen en wordt bestuurd door een digitale buddy à la Alexa van Amazon. Koppel je de auto van de toekomst aan een demotica-systeem, dan kun je op weg naar huis zelfs je bad laten vollopen of de oven voorverwarmen. Het interieur van de auto van de toekomst lijkt overigens steeds meer op een woonkamer of loungebar.   

Wat kan, wat niet en wat is niet wenselijk?
De auto van de toekomst waakt over de weg met behulp van camera’s en sensoren. De meest opvallende camera, op het dak van de wagen, maakt gebruik van licht- en lasertechnologie (LIDAR) om de afstand tussen twee voorwerpen te meten en zo eventuele obstakels te detecteren. Een andere camera speurt door de voorruit naar eventuele voetgangers en fietsers op het voetpad of de rijweg, maar leest ook verkeersborden en verkeerslichten. Een sensor aan de voor- en achterbumper waarschuwt voor eventuele voertuigen en obstakels die te dichtbij komen.  

De communicatie met de andere autorijders verloopt via 5G, de opvolger van de huidige 4G-standaard voor mobiel internet. 5G bestaat voorlopig enkel in Zuid-Korea, het vaderland van de autogroep Hyundai/Kia. Ter vergelijking: delen van Duitsland, met de toonaangevende automerken Audi, BMW, Mercedes, Porsche en Volkswagen, beschikken anno 2019 niet eens over 4G! Onvoorstelbaar is dat, want zonder 5G geen zelfrijdende auto’s.

Er is nog een ander probleem dat op een oplossing wacht. Uit een bevraging van het Amerikaanse Brookings Institute blijkt dat 70 procent van de autobestuurders er tegenop ziet om de weg te delen met zelfrijdende auto’s, zes op de tien is er zelfs niet van overtuigd dat een autonoom rijdende auto veiliger is dan een wagen met een chauffeur van vlees en bloed achter het stuur.

Hun buikgevoel wordt gevoed door berichten in de media over ‘vergissingen met fatale gevolgen’, lees dodelijke ongevallen. De ervaring leert dat de werking van sensoren en camera’s verstoord kan worden door fel zonlicht, zware regenval of sneeuw op de rijbaan. En wat als een flauwe grappenmaker een verkeersbord overplakt of als in volle spits de internetverbinding uitvalt en tienduizenden auto’s plots stilvallen of erger nog, onbestuurbaar worden?   

Autonoom rijdende auto’s confronteren ons met een groot ethisch probleem
Volgens de Conventie van Wenen over het Wegverkeer uit 1968 moet een bestuurder te allen tijde de controle over zijn voertuig behouden. Maar dat is met een zelfrijdende auto niet het geval. Dat creëert een volgend probleem: wie is verantwoordelijk in het geval dat het misloopt? De politiek is nog op zoek naar een antwoord en zolang dat niet is gevonden, geeft geen enkele overheid groen licht voor autonoom rijden op de openbare weg.

Het verhaal heeft ook een ethische kant. Stel je eens voor dat een zelfrijdende auto in een situatie terechtkomt dat een ongeval onvermijdelijk wordt en dat die – ofwel op groepje schoolkinderen op het voetpad inrijdt ofwel tegen een muur knalt, waarbij de kans reëel is dat de chauffeur de klap niet overleeft. Die laatste treft geen schuld, want hij mocht/kon niet ingrijpen. Afhankelijk van de paramaters die de ingenieurs ingegeven hebben, zal de computer een beslissing nemen die ofwel het leven kost aan de bestuurder ofwel aan de voetgangers. Een Frans-Amerikaans onderzoeksteam bevroeg 1.000 mannen en vrouwen welk commando in zo’n geval moet gegeven worden aan de computer. Een meerderheid antwoordde dat de zelfrijdende auto maar tegen de muur moest rijden, om het dodental zo laag mogelijk te houden.

Hun bereidheid om het leven van de schoolkinderen te redden daalde echter spectaculair vanaf het moment dat zij zich in de situatie moesten verplaatsen dat zij zelf aan het stuur van de zelfrijdende auto zaten. Twee op de drie konden zich niet voorstellen een zelfrijdende auto te kopen die zo geprogrammeerd zou zijn dat hij het leven van zijn eigen bestuurder zou opofferen voor dat van andere weggebruikers.

In de praktijk zullen de autonoom rijdende auto’s nochtans uitgerust zijn met software die in zulke situaties welbepaalde voorkeuren zal laten gelden, niet gehinderd door enige vorm van menslievendheid of ethische norm. Dat beloven heftige discussies te worden tussen overtuigde voor- en tegenstanders met ieder het gelijk aan hun kant

_____________
Abonneer je op Chapeau Magazine
Sluit nu een jaarabonnement af voor slechts €29,50 en ontvang vele extra’s -> meer info <