Waar gaan we nu heen? Die vraag houdt me de hele week al bezig. Niet over de vakantie, maar naar aanleiding van drie demissionaire coalitiepartijen die op zoek moeten naar vervangers voor Rutte, Hoekstra en Kaag.

Rutte’s houdbaarheid lijkt na 13 jaar premierschap en de opstapelende dossiers (toeslagen, Groningen, geheugen) verstreken. Hoekstra voelt zich meer bestuurder dan politicus, en mijdt daarom liever de soms giftige vecht-arena van Den Haag. En Sigrid Kaag vertrekt na aanhoudende beledigingen en bedreigingen, mede aan haar gezin.

Ons land is ziek. Het zogenaamde progressieve kikkerlandje waar we ooit trots waren op onze gastvrijheid: een smeltkroes van culturen die hier naast en met elkaar kon bestaan. Met een (toen nog) hippe geest over cannabisbeleid en onze internationaal georiënteerde blik.

Haagse omgangsvormen zijn al lang geen voorbeeld meer voor de maatschappij

Maar dat ogenschijnlijke progressieve land heeft de laatste jaren zichtbaar plaatsgemaakt voor conservatisme. Verdraagzaamheid is vaak ver te zoeken. Met enge social media en met activistische traditionele media die alles aangrijpen om te rellen, haat te zaaien en tegenstellingen te vergroten. De geprezen blik naar buiten is 180 graden gedraaid naar een beperkende blik naar binnen. En Haagse omgangsvormen zijn al lang geen voorbeeld meer voor de maatschappij. Extreme verrechtsing, ophitsing en feitenloze argumentatie zijn meer regel dan uitzondering.

Haatcampagnes en bedreigingen zijn aan de orde van de dag. Het jaagt zelfs de dapperste en bekwaamste mensen weg uit de politiek en het weerhoudt een nieuwe slimme lichting om daar wél voor te kiezen, een enkeling daargelaten.

Want wie wil dit land nog vertegenwoordigen met alle uitdagingen die er zijn. Migratie, klimaat, stikstof, onderwijs, wonen…en dan is er ook nog een oorlog op ons continent.

Renske Leijten, toch een van de meest gewaardeerde Kamerleden van de afgelopen jaren, sprak zelfs van een Haagse toxische sfeer. Ze vertrok na 17 jaar, omdat ze het gevoel had dat ze op een andere plek wellicht beter haar werk kan doen. Minder onder het vergrootglas van opruiende figuren, media en organisaties. ‘Een onveilig klimaat in de Kamer’, wat een verdrietige conclusie is dat!

Het land is ziek, de democratie staat meer dan ooit onder druk en eind november mogen we toch weer zogenaamd ‘het feestje van die democratie’ vieren. In de hoop dat het beter wordt, omdat het beter moet.

Maar mijn vertrouwen daarin staat nogal onder druk. Vaak hoor ik over het tanende vertrouwen van de bevolking in de politiek. Maar na die recente ontwikkelingen heb ik het ook graag over mijn tanende vertrouwen in (een deel van) de kiezer en sommige media. Zie alleen al de hoeveelheid haatberichten en polariserende en negatieve opiniestukken over de afscheidnemende politici: walgelijk en destructief.

Het land is ziek, staat stil en dreigt verder achteruit te hollen. In de spiegel wordt nauwelijks nog gekeken. Wie is in staat om het tij te keren en de verbinding tot stand te brengen?

En vooral: wie durft dat überhaupt nog? En hoe gaan wij daar dan als kiezer mee om? Welke verantwoordelijkheid nemen wij?

Food for thought, op mijn strandbedje. Ergens op weg naar het onbekende.